ลิพิด (อังกฤษ: lipid) คือสารชีวโมเลกุลที่ไม่ละลายในน้ำ (water-insoluble) มีหลายชนิด หรือ สารประกอบ ไม่มีขั้ว (nonpolar) ละลายน้ำน้อยตลอดจนละลายน้ำมาก พวกที่ละลายน้ำได้มากจะเป็นสารประกอบจำพวก มีขั้ว (polar)
ลิพิดบางตัวมีโมเลกุลเป็นเส้นตรง อะลิฟาติก (aliphatic) บางตัวมีวงแหวนเรียก อะโรมาติก (aromatic) บางตัวยืดหยุ่นบางตัวเปราะบาง โมเลกุลของลิพิดมีสองส่วนทั้งที่มีขั้วและไม่มีขั้ว จึงทำให้ลิพิดสามารถละลายได้ทั้งในตัวทำละลายมีขั้วเช่นน้ำ และไม่มีขั้วเช่นน้ำมัน โมเลกุลเหล่านี้เรียกว่า แอมฟิฟิลิก (amphiphilic) คือใน โมเลกุล เดียวกันมีทั้งส่วนที่ชอบน้ำ ไฮโดรฟิลิก (hydrophilic) และส่วนที่กลัวน้ำ ไฮโดรโฟบิก (hydrophobic) ตัวอย่างเช่น คอเลสเตอรอลส่วนที่มีขั้วคือ -OH (ไฮดรอกซิล หรือ แอลกอฮอล์)
ไขมันหรือว่าลิพิด เรามักจะคุ้นเคยคำหว่าไขมันมากกว่า ตามจริงแล้วไขมันเป็นส่วนหนึ่งของลิพิดเท่านั้นลิพิดจะประกอบไปด้วย ไขมันและน้ำมัน เนื่องจากความคุ้นเคยส่วนใหญ่มักใช้คำว่าไขมันจึงขอใช้คำว่าไขมันไปเลย ไขมันได้จากพืชและสัตว์เป็นสารินทรีย์ที่ทั้งพืชและสัตว์สามารถสะสมได้ ให้พลังงานสูง 9 กิโลแคลอรีต่อกรัม พบในอาหารที่มีความมันลื่น ไขมันยังทำหน้าที่ละลายวิตามินบางชนิด ป้องกันความร้อนและความเย็นภายในร่างกาย ในพื้นที่มีอากาศเย็นจัดมักต้องการไขมันมากกว่าอยู่ในเขตอากาศอบอุ่น ไขมันยังช่วยให้รสชาติของอาหารดีขึ้น เมื่อรับเข้าไปแล้วทำให้อิ่มได้นาน
ลักษณะของไขมัน ไขมันเป็นสารอินทรีย์ที่ประกอบไปด้วย คาร์บอน ไฮโดรเจน และออกซิเจน เป็นสารประกอบที่ไม่ละลายน้ำ แต่ละลายได้ดี อีเทอร์ โครไรฟอรัม เบนซิน อะซีโต ให้พลังงานสูงกว่าคาร์โบไฮเดรต ที่อุณหภูมิสูง 25 องศสาเซลเซียสถ้าเป็นก้อนหรือของแข็งเรียกว่าไขมัน หากเป็นน้ำเรียกว่าน้ำมัน มีความเหนียวลื่น ไขมันบริสุทธิ์จะเป็นสีขาวหากมีสารประกอบจะเป็นสีเหลือง

การย่อยของไขมัน

ในการย่อยนั้นจะถูกย่อยที่กระเพาะอาหารเป็นอันดับแรก การย่อยมีขั้นตอนดังนี้
ปาก : จะทำให้เป็นชิ้นขนาดเล็ก จะมีเอ็นไซม์ ลิงกัวเพส คลุกเค้ากับอาหาร แต่ยังไม่ได้ถูกย่อยจะทำให้อาหารอ่อนนุ่ม แต่ยังไม่ถูกย่อยจะทำให้อาหารอ่อนนุ่มก่อนที่จะผ่านหลอดอาหารลงไปยังกระเพาะอาหารต่อไป
กระเพาะอาหาร : น้ำย่อยไลเปส เรียกว่าไตรบิวทิริเนว จะทำให้แยกไขมัน จะย่อยไตรกลีเซอไรค์ ให้เป็นกรดไขมันขนาดเล็กและกรีเซอรอน เอ็นไซม์ทำหน้าที่ได้ดีหากกรดมีน้อย เมื่ออยู่ในกระเพาะอาหารจะทำให้เอ็นไซม์ทำหน้าที่ลดลง อาหารจึงเคลื่อนไปยังลำไส้เล็ก
ลำไส้เล็ก : เมื่อไขมันส่วนต้นของลำไส้เล็ก ดูโดดินัม ไขมันกระตุ้นมห้มีการขับฮอร์โมนไดลิซิสไตโดนัม และกรดซิดรัสตินไปกระตุ้นตับ ให้เพิ่มความเป็นด่างและการหลั่งน้ำดี น้ำดีจะมีการย่อยไขมันให้เป็นขนาดเล็กๆ ช่วยลดการตึงผิวของเม็ดไขมัน ให้เอ็นไซม์ที่ผ่านเข้าไปย่อยอีกที ต่อจากนั้นจะมีไลเปสจากตับอ่อน เรียกว่าสติปรัน จะย่อยกรดไขมันกลีเซอรอน โดยใช้ระยะเวลา 1 ใน 3 จะถูกย่อยได้สมบูรณ์จะถูกดูดซึมเข้าลำไส้เล็ก บางส่วนและบางส่วนจะไปยังลำไส้ใหญ่ขับออกมาเป็นอุจจาระต่อไป

การดูดซึม
เมื่อไขมันถูกย่อยเป็นกรีเซอรอน กรดไขมันที่ย่อยไม่สมบูรณ์ โคเลสเตอรอลจะถูกดูดซึมในผลังลำไว้เล็ก เนื่องจากไขมันไม่ละลายน้ำจะต้องนำสารละลายบางชนิดเป็นตัวทำละลายเข้าไปในกระแสเลือด โดยน้ำดี จะมีสารที่ช่วยย่อยไขมันให้เข้าไปยังลำไส้เล็ก การดูดซึมในเยื่อบุลำไส้เล็ก น้ำดีจะแยกตัวออกจากไขมันแล้วหลับเข้าสู่ระบบไหลเวียนโลหิตตามเดิม กลีเซอไรด์ที่เหลือจะถูกย่อยอย่างสมบูรร์โดยเฮ้นไซม์ เอ็นเทอริดไลเปส กรดไขมันกลีเซอรอน จะรวมตัวกันเป็นไตรกรีเซอร์ไรด์ อีก จะเผ่าเข้าสู่ระบบน้ำเหลือง พร้องทั้งโคเลสเตอรอน

โครงสร้างลิพิด ลิพิดส่วนใหญ่ประกอบด้วยส่วนหัวเป็นโพลาร์ กรุ๊ป (P) และส่วนหางที่เป็นนอนโพลาร์ (U for unpolar)
ลิพิดแสดงฟอสโฟลิพิด 2 หาง รูปซ้ายเป็นส่วนขยายของภาพทางขวา ที่แทน โซ่ลิพิด 1, 2 และ 3 เส้น

                       https://th.wikipedia.org/wiki/ลิพิด
                       http://www.krabork.com/2015/05/01/ไขมันหรือลิพิด/