การสืบพันธุ์ (Reproduction) หมายถึง การทำให้เกิดสิ่งมีชีวิตตัวใหม่ ที่มีลักษณะเหมือนตนเอง การสืบพันธุ์จึงเป็นสมบัติที่สำคัญที่สุดของสิ่งมีชีวิต ทำให้สิ่งมีชีวิตดำรงเผ่าพันธุ์อยู่ในโลกต่อไปได้
ประเภทของการสืบพันธุ์
การสืบพันธุ์มี 2แบบ คือ
1.การสืบพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศ (Asexual reproduction) เป็นการทำให้เกิดสิ่งมีชีวิตใหม่จากสิ่งมีชีวิตเดิม ด้วยวิธีการต่างๆ โดยไม่ต้อง ใช้เซลล์สืบพันธุ์
ข้อดี ของการสืบพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศ
เพิ่มจำนวนได้รวดเร็ว สืบพันธุ์ได้ด้วยตัวเอง ไม่มีการกลายพันธุ์ (No variation)
ข้อเสีย ของการสืบพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศ สิ่งมีชีวิตที่เกิดขึ้นใหม่ปรับตัวให้เข้ากับสิ่งแวดล้อมที่เปลี่ยนไปได้น้อย เพราะยีนคงที่มีโอกาสสูญพันธุ์ ได้ง่าย
2.การสืบพันธุ์แบบอาศัยเพศ(Sexual reproduction) เป็นการสืบพันธุ์ที่มีการสร้างเซลล์สืบพันธุ์เพศผู้ และเพศเมียแล้วมาผสมกัน เรียกว่า การปฏิสนธิ(Fertilization) หรือเกิดจากการเปลี่ยนแปลงของเซลล์สืบพันธุ์ไปเป็นเอ็มบริโอโดยตรง
ข้อดีของการสืบพันธุ์แบบอาศัยเพศ สิ่งมีชีวิตที่เกิดขึ้นใหม่มีความหลากหลายทางพันธุกรรม(Genetic variation) สามารถดำรงชีวิตได้ในสภาพแวดล้อมที่เปลี่ยนไปตามกาลเวลาได้ดี
ข้อเสียการสืบพันธุ์แบบอาศัยเพศ เพิ่มจำนวนได้ช้า สูญเสียพลังงานมาก
การสืบพันธุ์ของสิ่งมีชีวิตเซลล์เดียว
การสืบพันธุ์ของสิ่งมีชีวิตเซลล์เดียวมีทั้งแบบอาศัยเพศและไม่อาศัยเพศ การสืบพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศ ส่วนใหญ่เป็นการแบ่งเซลล์เป็นสองส่วนเท่าๆกัน(binary fission)เช่น อะมีบา พารามีเซียม และยูกลีนา หรือบางชนิดอาจสืบพันธุ์โดย การแตกหน่อ(budding) เช่น ยีสต์ บางชนิดมีการสืบพันธุ์แบบอาศัย เพศ(Conjunction)พบใน พารามีเซียมโดยพารามีเซียม2ตัวจะมาจับคู่กัน เพื่อแลกเปลี่ยนสารพันธุกรรม ในไมโครนิวเคลียส จากนั้นจึงแยกกัน แต่ละตัวก็จะแบ่งตัวต่อไป จากการ Conjunction 1 ครั้งจะได้ พารามีเซียมทั้งสิ้น 8 ตัว
การสืบพันธุ์ของสัตว์
การสืบพันธุ์ของสัตว์แบ่งออกเป็น 2แบบ ได้แก่ การสืบพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศ และการสืบพันธุ์แบบอาศัยเพศ
การสืบพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศ (Asexual reproduction)
พบได้ในสัตว์ที่มีโครงสร้างไม่ซับซ้อนโดยการผลิตสิ่งมีชีวิตตัวใหม่จากสิ่งมีชีวิตเดิม ได้แก่ การงอกใหม่ การแตกหน่อ
การงอกใหม่ (Regeneration)
เป็นการทำให้ส่วนของร่างกายที่ขาดหายไปหรือสูญเสียไปด้วยสาเหตุใดก็ตามสามารถเจริญเติบโใหม่ได้ทำให้มีจำนวนเพิ่มขึ้น เช่น ไฮดรา พลานาเรีย ดาวทะเล
การแตกหน่อ(Budding)
พบในฟองน้ำและไฮดรา สามารถส้างสิ่งมีชีวิตตัวใหม่จากเซลล์หรือกลุ่มเซลล์ตัวเดิมเรียกว่า หน่อ (bud)ซึ่งหน่อจะหลุดออกมาจากตัวเดิมแล้วเจริญเติบโตต่อไป
การสืบพันธุ์แบบอาศัยเพศ (Sexual reproduction)
เป็นการสืบพันธุ์ที่เกิดจากการปฏิสนธิของเซลล์สืบพันธุ์เพศผู้หรืออสุจิกับเซลล์ไข่ซึ่งแบ่งออกเป็นการปฏิสนธิภายนอกตัว(External fertilization)และการปฏิสนธิภายในตัว(Internal fertilization) เซลล์ไข่ที่ได้รับการผสมแล้ว เรียกว่า ไซโกต ซึ่งไซโกตนี้จะเจริญไปเป็นเอ็มบริโอและตัวเต็มวัยต่อไป
การสืบพันธุ์ของพลานาเรีย
พลานาเรียเป็นสัตว์ที่มีอวัยวะเพศทั้งสองเพศในตัวเดียวกัน การปฏิสนธิเป็นการผสมข้ามตัว โดย พลานาเรียจะจับคู่และแลกเปลี่ยนอสุจิกันอสุจิจะเคลื่อนไปตามท่อนำไข่แล้วเกิดการปฏิสนธิกับเซลล์ไข่ในท่อนำไข่

https://www4.eduzones.com/advisor/147490