ลักษณะทางกายภาพของแร่ตัวอย่าง

1. เพื่อให้นักเรียนสามารถทดสอบลักษณะทางกายภาพและ สมบัติเฉพาะตัวของแร่ ตัวอย่างได้
2. เพื่อให้นักเรียนสามารถสรุปเกี่ยวกับสมบัติเฉพาะตัวของแร่ตัวอย่างได้

1. แร่ตัวอย่าง จากชุดกล่องตัวอย่างแร่ในห้องปฏิบัติการ

1.1 ควอตซ์ 1 ชุด	1.2 เฟลด์สปาร์ 10 cm³	1.3 แคลไซต์ 1 อัน

1.4 ยิปซั่ม 1 อัน	1.5 ดีบุก 1 อัน	1.6 ไพไรต์ 1 เครื่อง

1.7 แบไรต์ 1 อัน	1.8 ฮีมาไทต์ 1 ก้อน	1.9 ฟลูออไรต์ 1 ก้อน

2. กระเบื้องผิวด้านสีขาว 1 แผ่น		3. สตางค์ทองแดง 1 เหรียญ

4. มีดพับ 1 อัน		5. แผ่นกระจกแก้ว 1 แผ่น

6. ตะไบ 1 อัน		7. ถ้วยยูรีกา 1 อัน

8. ตาชั่ง 1 อัน		9. บิ๊กเกอร์ 250 cm³ 2 ใบ

10. กระบอกตวง 10 cm³ หรือ กระบอกฉีดยา 1 อัน		11. แว่นขยาย 1 อัน

12. แม่เหล็ก 1 อัน

                     1. สังเกตแร่ตัวอย่าง เกี่ยวกับสี ความวาว ความหนาแน่นของเนื้อแร่ ความสามารถดูดติดแม่เหล็ก บันทึกผล
                     2. นำก้อนแร่ขูดบนแผ่นกระเบื้องผิวด้านสังเกตสีผงละเอียดที่ติดอยู่บนแผ่นกระเบื้อง บันทึกผล
                     3. ขูดก้อนแร่ตัวอย่างด้วยของแข็งอื่นๆ ที่รู้ค่าความแข็งแล้ว เช่น เล็บ สตางค์ทองแดง มีดพับ แผ่นแก้ว ตะไบ ซึ่งมีค่าความแข็งเท่ากับ 2,3,5-5.5,5.5-6 และ 6.5-7 ตามลำดับ เพื่อทดสอบความแข็งของก้อนแร่โดยสังเกตรอยที่เกิดขึ้น เปรียบเทียบกับมาตรฐานความแข็งของโมส์ บันทึกผล
                     4. ระบุชนิดของแร่ที่นำมาทดสอบ โดยนำสมบัติที่ทดสอบได้เปรียบเทียบกับข้อมูลในหนังสือ
                     ในการเปรียบเทียบความหนาแน่นของสารชนิดต่างๆ มักนิยมเปรียบเทียบกับความหนาแน่นของน้ำ ซึ่งมีค่า 1 กรัมต่อ 1 ลูกบาศก์เซนติเมตร อัตราส่วนของความหนาแน่นของสารนั้นต่อความหนาแน่นของน้ำ คือ ความหนาแน่นสัมพัทธ์ของสารหรือ ความถ่วงจำเพาะของสาร

วิธีการหาความหนาแน่นของแร่ มีขั้นตอนดังนี้

                     1. ชั่งมวลของแร่ บันทึกผล
                     2. นำถ้วยพลาสติกมารองรับที่ปากถ้วยยูรีกา เทน้ำลงในถ้วยยูรีกาจนเต็มคอยจนกระทั่งน้ำที่ล้นออกจากปากพวยถ้วยยูรีกาหยุดไหล จึงยกถ้วยพลาสติกที่รองรับน้ำออกแล้วนำบิ๊กเกอร์มารองรับแทน
                     3. ใช้ด้ายผูกปลายข้างหนึ่งตรงกลางก้อนแร่ แล้วจับปลายด้ายอีกข้างหนึ่งค่อย ๆ หย่อนก้อนแร่ลงในถ้วยยูรีกาให้จมมิดน้ำ รอจนกระทั่งน้ำที่ออกจากพวยยูรีกาหยุดไหล วัดปริมาตรของน้ำในบิ๊กเกอร์โดยใช้กระบอกฉีดยา หรือใช้กระบอกตวงขนาด 10 cm³
                     4. คำนวณหาความหนาแน่นของแร่

ผลการทดลองที่ได้ คือ

แร่หมาย เลขที่	ชื่อแร่	ความ แข็ง	สี	สีผง ละเอียด	ความ มันวาว	ความถ่วง จำเพาะ
1	ควอตซ์ SiO2	7	มีรูปผลึกชัดเจน ใส และไม่มีสี (บางชนิดอาจมีสี ต่าง ๆ เช่น ขาวขุ่น ชมพู ม่วง สีควันไฟ)	ไม่มีสี	แบบ แก้ว	2.65
2	เฟลด์สปาร์ (K, Na, Ca) AlSi3O8	6	ขาว เหลืองอ่อน ครีม ชมพูเขียว	ขาว	แบบ แก้ว	2.55 – 2.63
3	แคลไซต์ CaCO3	3	ไม่มีสี (บางชนิดมีสีขาว และมีสีน้ำตาลหรือ เหลืองปน)	ขาว	แบบ แก้ว แบบมุก	2.71
4	ยิปซั่ม CaSO4.2H2O	2	ไม่มีสี หรือมีสีขาว อาจมีสีแดงปน	ขาว	แบบ แก้ว แบบมุก	2.7
5	ดีบุก SnO2	6 – 7	น้ำตาลหรือดำ	ขาว	แบบกึ่ง โลหะ	6.8 – 7.1
6	ไพไรต์ FeS2	6 – 6.5	เหลืองแบบทอง	ดำ	แบบ โลหะ	5.0 – 5.2
7	แบไรต์ BaSO4	2.5 – 3.5	ใส ไม่มีสี หรืออาจมีสีขาว เหลือง เทาอ่อน	ขาว	แบบ แก้ว แบบมุก	4.5
8	ฮีมาไทต์ Fe2O3	5 – 5.6	เทาเหล็ก น้ำตาลแกมแดง	น้ำตาล แกมแดง	แบบ โลหะ	5.30
9	ฟลูออไรต์ CaF2	4	เขียว ม่วง เขียวเหลือง ชมพู และ ไม่มีสี	ขาว	แบบ แก้ว	3.18

เรียงลำดับความแข็งจากมากไปน้อย ได้ดังนี้

ควอตซ์ (7) ดีบุก (6-7) ไพไรต์ (6 – 6.5) เฟลด์สปาร์ (6) ฮีมาไทต์(5 – 5.6) ฟลูออไรต์ (4) แบไรต์ (3 – 3.5) แคลไซต์ (3) ยิปซัม (2)

เรียงลำดับความหนาแน่นจากมากไปน้อย ได้ดังนี้

ดีบุก (6.8 – 7.1 g/cm3) ฮีมาไทต์ (5.30 g/cm3) ไพไรต์ (5.0 – 5.2 g/cm3) แบไรต์ (4.5 g/cm3) ฟลูออไรต์ (3.18 g/cm3) แคลไซต์ (2.71 g/cm3) ยิปซัม (2.7g/cm3) ควอตซ์ (2.65 g/cm3) เฟลด์สปาร์ (2.52 – 2.63 g/cm3)

บอกความวาวของตัวอย่างแร่มีดังนี้ คือ

คอวตซ์ เฟลด์สปาร์ ฟลูออไรต์	มีความวาวแบบแก้ว
แคลไซต์ ยิปซัม แบไรต์	มีความวาวแบบแก้ว
ดีบุก	มีความวาวแบบกึ่งโลหะ
ไพไรต์ ฮีมาไทต์	มีความวาวแบบโลหะ

สรุปได้ว่า

ลักษณะต่างๆ ทาง กายภาพของแร่ ซึ่งเป็นสมบัติเฉพาะตัวของแร่แต่ละชนิด ได้แก่ สี ความแข็ง ความวาว สีผงละเอียด ความถ่วงจำเพาะ รวมทั้งส่วนประกอบและโครงสร้างผลึก